Ten post rozpoczyna serię wpisów „Prawidłowy rozwój mowy dziecka”. Cykl ten został podzielony na cztery części. W pierwszej opisane zostaną kamienie milowe rozwoju mowy dziecka od urodzenia do ukończenia pierwszego roku życia. Kolejne w serii zostaną opublikowane: „Rozwój mowy do ukończenia 3 roku życia”, „Rozwój mowy do ukończenia 6 roku życia” oraz „Wspomaganie rozwoju dziecka”. Mam nadzieję, że okażą się pomocne przede wszystkim dla rodziców, którzy najszybciej mogą zauważyć niepokojący przebieg rozwoju i udać się po pomoc do specjalisty.
Pierwszy rok życia, podzielę na trzy etapy, aby dokładnie opisać przebieg rozwoju mowy w tym okresie.
Okres od urodzenia do ukończenia 3. miesiąca życia:
Dziecko reaguje na dźwięki zwracając się w ich stronę, przerywa płacz słysząc głos rodzica, uśmiecha się gdy słyszy znane dźwięki. Komunikuje się z otoczeniem za pomocą krzyku i płaczu, przy czym inaczej płacze gdy odczuwa głód a inaczej po przemoczeniu. Około 3. miesiąca życia pojawia się głużenie (np. agghh) i różne gardłowe nieartykułowane dźwięki.
Okres od 4. do ukończenia 6. miesiąca życia:
Dziecko odwraca głowę w kierunku osoby mówiącej, wydając dźwięki w odpowiedzi. Reaguje na ton głosu osoby mówiącej. Inicjuje kontakt z rodzicem poprzez nawiązywanie kontaktu wzrokowego, uśmiech oraz wydawane dźwięki. Uspokaja się gdy słyszy głos rodzica lub jest brane na ręce. Taka interakcja wyraźnie je cieszy. Pojawia się mimika twarzy- dziecko potrafi wyrazić już smutek, zadowolenie, niepokój czy złość. Wyraźnie reaguje na muzykę oraz wykazuje zainteresowanie zabawkami, które wydają dźwięki. Około 6. miesiąca życia pojawia się gaworzenie (powtarzanie sylab np. mamama, badama).
Okres od 7. miesiąca do ukończenia 1. roku życia:
Dziecko zaczyna kojarzyć swoje imię i na nie reagować oraz wiązać nazwę z przedmiotem, odpowiada na proste polecenia typu „daj”, „nie wolno”, „papa”. Używa wokalizacji i gestykuluje, wskazuje przedmioty palcem, podaje zabawki oraz próbuje naśladować proste ruchy np. klaskanie lub gest „papa”. Dziecko tworzy wspólne pole uwagi z innymi osobami np. patrzy na ten sam obiekt co druga osoba, wskazuje palcem przedmiot aby uzyskać komentarz na dany temat. Wzrasta samoświadomość ciała, dziecko wykorzystuje gesty i mimikę do komunikacji i zwrócenia na siebie uwagi. Pod koniec pierwszego roku życia dziecko powinno prawidłowo wymawiać wszystkie samogłoski ustne (a, e, i, o, u, y) oraz kilka spółgłosek (t, d, m, n, p, b). Pojawiają się też pierwsze słowa znaczące np. mama, baba, tata.
W pierwszym roku życia następuje również znaczny wzrost masy ciała dziecka, uczy się ono chwytać i manipulować przedmiotami, siada, raczkuje oraz stawia pierwsze kroki trzymane za rączkę, rozpoczyna również naukę samodzielnego jedzenia i picia. Warto pamiętać, że jest to okres w którym dziecko bardzo intensywnie poznaje świat i potrzebuje odpowiednich warunków oraz stymulacji ze strony opiekunów (o tym w kolejnych wpisach).
Aby mieć pewność, że rozwój mowy dziecka przebiega harmonijnie, należy zwracać uwagę na pojawianie się kamieni milowych w poszczególnych okresach życia dziecka. Jeśli cokolwiek w rozwoju dziecka niepokoi rodziców, warto udać się do specjalisty po poradę. Należy pamiętać, że umiejętności nabyte przez dziecko w pierwszym roku życia, stanowią podstawę dalszego rozwoju.