Garść informacji dotyczących tworzenia głosu.
Elementy biorące udział w tworzeniu głosu:
- układ oddechowy
- krtań
- przestrzenie rezonacyjne.
Głos to wytwarzane przez fałdy głosowe rozrzedzenia i zagęszczenia powietrza dostarczanego z płuc – 256 zagęszczeń na sekundę w Hz u kobiet oraz 128 u mężczyzn. Wydech to fala mechaniczna, która dzięki fałdom głosowym tworzy falę akustyczną. Następnie powietrze przechodzi przez rezonatory, gdzie otrzymuje swoją unikalną barwę, zależną od indywidualnych możliwości oraz budowy twarzoczaszki.
Proporcja mięśni biorących udział w otwieraniu szpary głośni w stosunku do mięśni ją zamykających to 3:1. Mięśnie zamykające mogą uzyskiwać względem siebie różne napięcia, dzięki czemu mamy możliwość tworzyć różne dźwięki.
Fałd głosowy a więzadło głosowe – to nie to samo! Więzadło głosowe to część lamina prioprii i jedynie część fałdu głosowego.
Fałd głosowy składa się z:
- nabłonka i warstwy powierzchniowej blaszki właściwej
- lamina propria -czyli blaszka właściwa głęboka i blaszka pośrednia
- mięśnia głosowego – czyli fragmentu mięśnia poerścienno-tarczowatego.
Głośnia jest generatorem tonu krtaniowego. Na jej poziomie dochodzi do powstania fali akustycznej – wspomnianych wcześniej zagęszczeń i rozrzedzeń powietrza wydychanego z płuc.
Fonacja jest zależna od wielu czynników m.in. od nawodnienia organizmu (w tym struktur galaretowatych krtani). Ważne jest pokrycie i brzeg fałdów głosowych. Gdy błona nie jest elastyczna występuje głos matowy – zaburzenia przesunięcia brzeżnego.
Teoria myoelastyczno-aerodynamiczna
Aby powstał głos potrzebny jest zbiornik powietrza oddechowego, który wytwarza ciśnienie podgłośniowe – jest to porcja powietrza o określonym ciśnieniu. Fałdy głosowe pozostają w położeniu fonacyjnym (są przywiedzione do linii pośrodkowej oraz napięte) głównie dzięki mięśniom tarczowo-nalewkowym. Ciśnienie podgłośniowe (powietrze) doprowadza do cyklicznego rozchylania się fałdów głosowych. Po spadku ciśnienia podgłośniowego dochodzi do zwierania się fałdów głosowych dzięki efektowi Bernoulliego.
Efekt Bernoulliego – przy dużych prędkościach cieczy lub gazów powstaje podciśnienie, które wzrasta wraz ze wzrostem prędkości.
Natężenie tonu krtaniowego jest współzależne od wysokości ciśnienia podgłośniowego – warto na to zwrócić uwagę podczas terapii pacjentów z tzw. „twardym nastawieniem”. Tutaj bardzo ważna jest praca nad obniżeniem wysokości ciśnienia podgłośniowego.
Wysokość głosu zależy od masy drgającej fałdów głosowych oraz od budowy krtani. Większa krtań to większe fałdy, które mają niższą częstotliwość drgań. Im niższa masa drgająca tym wyższa częstotliwość głosu. Krótkie i wąskie fałdy głosowe to wyższa wysokość głosu, natomiast długie i szerokie fałdy głosowe tworzą głos niższy.
Rezonatory nasady to część ponadnagłośniowa traktu głosowego. Tu fala akustyczna odbija się i uzyskuje swoje indywidualne cechy. W obrębie nasady dochodzi do wytwarzania głosek a poszczególne dźwięki ulegają wzmocnieniu lub osłabieniu.
Barwa głosu zależy od objętości rezonatorów. Im większa jest ich pojemność, tym barwa głosu ciemniejsza.