Jest to wpis kończący serię „Prawidłowy rozwój mowy dziecka”. Poniżej przedstawiam kilka sposobów, które wspierają ogólny rozwój dziecka. Wpis podzieliłam na 5 części.
Do ukończenia 1. roku życia:
Należy pamiętać, że rozwój mowy dziecka jest powiązany z ogólnym rozwojem, w tym również motorycznym, dlatego należy się skupić na dostarczeniu dziecku bodźców, które umożliwią mu optymalny rozwój całego organizmu. Każda zdobyta przez dziecko umiejętność, jest podstawą do rozwoju kolejnej. Jest to okres w którym następuje intensywne kształtowanie się wzroku dziecka. Stymulacja wzroku powinna być łagodna i stopniowa aby umożliwić dziecku oswajanie się ze światem zewnętrznym, kolorami, kształtami i konturami. Dziecko nabiera umiejętności wodzenia wzrokiem za przedmiotami oraz koncentracji na przedmiotach. Pomocne w tym okresie rozwoju są karty i książeczki kontrastowe, pacynki, pluszami, książeczki sensoryczne dla maluszków oraz zabawki w intensywnych, podstawowych kolorach. Warto również opowiadać dziecku o otoczeniu, pokazywać i nazywać różne przedmioty, czytać książeczki, wierszyki i rymowanki, co wspiera językowy rozwój dziecka. Pomocne są tu materiały z wyrażeniami dźwiękonaśladowczymi oraz odgłosami natury, programy słuchowe oraz książeczki z rysunkami, które wyglądają realnie i są jak najbardziej zbliżone do faktycznych form. Warto wprowadzić w rutynę dnia wierszyki-masażyki, przytulanie, zabawę oraz wszelkie aktywności angażujące dziecko, co oprócz stymulacji sensorycznej pozwala na budowanie prawidłowej relacji z opiekunem.
Do ukończenia 2. roku życia:
W dalszym ciągu warto z dzieckiem oglądać oraz czytać książeczki z obrazkami wiernie odwzorowującymi rzeczywisty wygląd przedmiotów, zwierząt itp. oraz opowiadać o otaczającym świecie i przedmiotach. Przydatne są również książeczki z odgłosami natury i wyrażeniami dźwiękonaśladowczymi oraz wszelkiego rodzaju ćwiczenia słuchowe. Należy utrwalać poznawane wcześniej wierszyki, rymowanki czy piosenki, które pomogą usprawnić motorykę narządów artykulacyjnych oraz pamięć. Warto dostarczać dziecku zabawek takich jak sortery, puzzle i układanki dla maluszka, klocki, memo przestrzenne oraz zabawki umożliwiające manipulację przedmiotami np. duże pierścienie do nawlekania i różnego rodzaju zbiory do dopasowywania i układania. Dzieci intensywnie się rozwijają nie tylko pod względem mowy, ale także sensorycznym, co sprawia, że należy dostarczać dziecku zróżnicowane ćwiczenia, które powinny wykorzystywać przedmioty zawierające wiele faktur czy wydające różne dźwięki. Należy pamiętać, iż dzieci uwielbiają eksplorować świat, więc dobrym pomysłem jest umożliwienie rozwoju poprzez działanie.
Do ukończenia 3. roku życia:
Dziecko na tym etapie rozwoju zadaje dużo pytań, na które należy dokładnie odpowiadać, co pozwala na dalsze poznawanie świata oraz wyrabiania wiedzy na temat otoczenia. Warto również zachęcać dziecko do opowiadań oraz rozmów, co pozwoli na dostrzeganie zależności przyczynowo-skutkowych, porządkowanie uzyskanej już wiedzy oraz wyciąganie wniosków. Na tym etapie warto wprowadzić do zabaw historyjki obrazkowe, które dziecko układa w kolejności chronologicznej a następnie o nich opowiada. Należy już dbać o poprawność językową wypowiedzi oraz w dalszym ciągu poszerzać zasób słownictwa. Dziecko powinno w dalszym ciągu rozwijać pamięć i koncentrację zdolności analizy i syntezy wzrokowej, logicznego myślenia oraz układania sekwencji. Warto wprowadzić ćwiczenia artykulacyjne (gimnastyka buzi i języka) oraz słuchowe np. memo dźwiękowe.
W tym okresie następuje intensywny rozwój zachowań społecznych, szczególnie pomocne tu są bajki. Najlepiej wybierać te, które propagują pozytywne postawy bohaterów, pokazują sposoby radzenia sobie z rożnymi sytuacjami i emocjami oraz umacniają prawidłowe postawy wobec świata, przy zachowaniu realnego obrazu rzeczywistości. Warto zwrócić uwagę na język jakim napisane są bajki, tak aby był prosty i zrozumiały dla dziecka.
Do ukończenia 4. roku życia:
Dziecko stale poszerza zasób słownictwa oraz nabywa umiejętność budowania złożonych, barwnych wypowiedzi, które stają się coraz bardziej poprawne gramatycznie. Należy ćwiczyć prawidłową odmianę wyrazów np. za pomocą materiału obrazkowego. Warto zwrócić uwagę na doskonalenie umiejętności dostrzegania oraz nazywania relacji przyczynowo- skutkowych, relacji czasowych oraz wyrażeń przyimkowych. Należy zadbać także o prawidłowy rozwój świadomości własnego ciała, koordynację wzrokowo-ruchową oraz odpowiedni rozwój motoryki. Warto tu wykorzystać ćwiczenia manipulacyjne np. nawlekanie korali czy układanie koralików na podstawkach oraz zabawy wykorzystujące schemat ciała.
Do ukończenia 6. roku życia:
Na tym etapie rozwoju warto zachęcać dziecko do rozmów swobodnych oraz kierowanych (tematycznych) i wszelkiego rodzaju opowiadań oraz historyjek. Tu pomocne oprócz historyjek obrazkowych są np. gry typu Story Cubes lub samodzielnie wykonane pomoce (można użyć worka, w którym chowamy rożne przedmioty, które będą elementami opowieści- każdy uczestnik po kolei losuje przedmiot i tworzy fragment opowieści z nim związany, a cała opowieść musi być spójna). Dodatkowo w codziennych ćwiczeniach powinny gościć zabawne rymowanki, wierszyki oraz powiedzenia. Warto zadawać pytania do tekstu aby sprawdzać rozumienie opowieści. Należy w dalszym ciągu rozwijać pamięć i koncentrację, zasób słownictwa, umiejętność logicznego myślenia, układanie zbiorów i sekwencji, porządkowanie oraz klasyfikowanie według różnych kryteriów m.in. koloru, kształtu, wielkości, wagi lub faktury. Warto również angażować dziecko w codzienne czynności aby było jak najbardziej samodzielne.
Jak widać rozwój dziecka jest bardzo złożony i należy zapewnić mu wielozmysłową stymulację. Jeśli wiele zmysłów jest angażowanych w trakcie ćwiczeń lub zabawy to wsparcie rozwoju dziecka jest pełniejsze. Należy jednak uważać, aby na każdym etapie rozwoju stopniowo zwiększać ilość stymulowanych jednocześnie zmysłów tak, aby nie nastąpiło „przebodźcowanie” dziecka, co uniemożliwia skupienie się na zadaniu. Należy też ćwiczenia dopasowywać tematycznie, tak aby ułatwić dziecku koncentrację. Najlepiej aby ćwiczenia miały formę zabawy, wtedy dzieci chętniej w nich uczestniczą i wolniej występuje zmęczenie. Warto również pamiętać, aby zapewnić dziecku komfortowe warunki do nauki oraz zaspokajać jego potrzeby fizjologiczne, w tym również należy uwzględnić odpoczynek i przerwy między ćwiczeniami.