Dziś kilka słów o terapii ręki. Co to takiego? Jakie są jej cele? Jakie ćwiczenia wchodzą w jej zakres? Jakie znaczenie ma dla rozwoju mowy?
Terapia ręki polega na rozwoju sprawności całej kończyny górnej (w tym również motoryki małej) dziecka. Stymulacja dłoni pobudza w mózgu ośrodki mowy, dzięki czemu wpływa bezpośrednio na jej rozwój. Jak to się dzieje? Nerwy odpowiedzialne za ruch dłoni, na swej drodze przebiegu zahaczają o ośrodki mowy, w ten sposób je stymulując. Stymulacja motoryki prawej dłoni, wpływa na pobudzenie lewej półkuli a w niej ośrodków Broki i Wernickego oraz tworzenie nowych dróg i połączeń nerwowych w ich okolicy. Stymulacja lewej dłoni wpływa na pobudzenie prawej półkuli odpowiedzialnej m.in. za elementy prozodyczne wypowiedzi (melodia, intonacja, rytm). Dla rozwoju mowy, niezwykle ważna jest współpraca obu półkul mózgowych, dlatego w terapii ręki należy pamiętać o uwzględnieniu ćwiczeń nie tylko angażujących każdą rękę osobno ale również obie na raz.
Warto zaznaczyć, że terapia ręki powinna być przeprowadzana, przez wykwalifikowaną kadrę, która zwróci uwagę na przyczyny ewentualnych trudności oraz potraktuje rękę całościowo tzn. skupi się zarówno na usprawnianiu grafomotoryki oraz ruchów precyzyjnych dłoni, dostarczaniu jej wrażeń sensorycznych, weźmie pod uwagę ogólny obraz dziecka, wzorce ruchowe oraz całą kończynę górną (od łopatki aż do koniuszków palców).
Do ćwiczeń motoryki małej zaliczamy wszystkie aktywności mające na celu kształtowanie precyzyjnych ruchów dłoni i palców, manipulację przedmiotami, dostarczanie wrażeń dotykowych, poznawanie różnych faktur, materiałów, kształtów, stanów skupienia, temperatur oraz nazywanie ich. Pomaga to nie tylko w wykształceniu sprawności manipulacyjnej dłoni czy pobudzeniu ośrodków mowy, ale także prowadzi do nauki powtarzania sekwencji ruchów, rozwija samoświadomość własnego ciała oraz koordynację wzrokowo-ruchową, pamięć sekwencyjną (ważne podczas nauki czytania), ruchy celowe dłoni a także zwiększenia samodzielności dziecka, co bezpośrednio wpływa na własną samoocenę. Dodatkowo warto wspomnieć, że dla rozwoju mowy bardzo ważna jest umiejętność naśladownictwa i wykonywania ruchów celowych, którą warto rozpocząć od naśladowania ruchów rąk, a dopiero potem przejść do trudniejszej nauki naśladowania ruchów narządów artykulacyjnych.
Jak terapia ręki wpływa na poprawienie samodzielności? Dziecko w jej efekcie potrafi samo się ubrać, zapiąć guziki czy zamek, zawiązać sznurowadła, chwycić widelec, łyżeczkę czy nóż oraz poprawnie chwytać narzędzia kreślarskie. Dodatkowo terapia ręki pomaga w redukowaniu nadwrażliwości dotykowej u dzieci, które ją wykazują.
Terapia ta powinna mieć formę zabawy, dzięki czemu dzieci chcą w niej uczestniczyć. Aktywność dziecka podczas zajęć jest niezwykle istotna a ich forma wpływa bezpośrednio na motywację do ćwiczeń.
Jakie mogą być ćwiczenia w terapii ręki? Tak naprawdę są one ograniczone jedynie poprzez wyobraźnię terapeuty. Kilka przykładów to np.: lepienie z ciastoliny, zabawa piaskiem (w jednym naczyniu mokry piasek, w drugim suchy – można tutaj też dodatkowo zastosować dwie różne temperatury), przekładanie zabawek, szklanych kulek itp. z naczynia w określone miejsce np. za pomocą szczypców, wyławianie kostek lodu z pojemnika z wodą, odkręcanie buteleczek np. baniek mydlanych i słoików, zabawa klamerkami i pistoletem na wodę (wymaga naciśnięcia palcem na spust), tworzenie woreczków sensorycznych i gniotków domowej roboty.
Jest również cała masa różnych zabawek, które są cudowne do ćwiczeń motoryki małej : wszelkie żelowe twory, które przelatują przez palce, gniotki, pukawki (pistolety z korkiem), piasek kinetyczny, paluszkowy twister, łowienie rybek, paluszkowe pacynki, skaczące żabki, paluszkowe kręgle, paluszkowe piłkarzyki, przekładanie koralików czy nawet szklane kulki i stempelki.
Podsumowując : wszystko w czym można zanurzyć dłoń i pomanipulować strukturą jest idealne do ćwiczeń. W następnym wpisie podam konkretne ćwiczenia, które można wykonać z dzieckiem w domu, również te wykorzystujące zwykłe codzienne czynności.
Myślę, że wdrożę te informacje do swojego życia